Frank Van Massenhove werd de bekendste ambtenaar van België door de logge dienst Sociale Zekerheid te moderniseren. Eén dag na zijn pensionering klaagt hij in Nachtwacht de inefficiëntie van de overheid aan.

Je kan als ambtenaar in dit land je job gewoon niet goed doen, zegt hij. Politici moeien zich met zaken waar ze geen verstand van hebben, en de ingewikkelde structuur van ons land en de veel te complexe en soms absurde regelgeving maken het nog erger. Gevolg: de Belgen betalen teveel geld voor slechte service. 

Van Massenhove gaat in debat met Justitieminister Koen Geens.  

Journalist en opiniemaker Rik Van Cauwelaert is de neutrale stem in dit debat en Jan Leyersleidt alles in goede banen. 

Nachtwacht: zaterdag 30 maart om 22.05 u. op Canvas 

Afscheid 

Frank Van Massenhove werd wereldberoemd in België door zijn onconventionele visie op management. Hij hervormde de veel te logge Federale overheidsdienst Sociale Zekerheid door tussenniveaus te schrappen en zijn personeel aan te moedigen om zoveel mogelijk thuis te werken. Het leverde hem de titel van overheidsmanager van het jaar op. Op 29 maart gaat deze onvermoeibare ambtenaar met pensioen. En bij die gelegenheid wil hij graag zijn hart luchten.  En bij die gelegenheid wil hij graag zijn hart luchten. Op televisie doet hij dat exclusief in Nachtwacht. Het belooft met andere woorden een geanimeerde aflevering te worden.

Politici moeien zich te veel

Volgens Van Massenhove kost de Belgische overheid de burgers veel te veel geld voor de service die ze in ruil geeft. Onze overheid is hopeloos inefficiënt, en Van Massenhove windt er geen doekjes om wanneer hij het over de oorzaken van die inefficiëntie heeft. Politici moeien zich teveel met zaken waar ze geen verstand van hebben, zegt hij. Ze zouden zich moeten beperken tot het idee, tot de visie op wat er moet gebeuren, en de uitvoering aan de ambtenaren overlaten. “Nu zit er nooit een plan achter. De pensioenhervorming bijvoorbeeld is gebaseerd op goeie ideeën, maar is totaal verkeerd aangepakt. Of kijk naar het verkeer: er is geen enkel mobiliteitsplan, en het hele verkeer staat vast.”

De versnippering van de overheid is nefast

De totale versnippering van de overheid in ons land maakt het allemaal nog erger. We hebben een federale staat, regio’s, gemeenschappen, provincies en teveel kleine gemeenten. Die doen allemaal hun ding, zonder veel coördinatie of samenwerking, en de burger weet niet waar hij moet zijn. “Neem gehandicaptenzorg. Een deel daarvan is overgeheveld naar de gemeenschappen, maar die waren daar niet op voorbereid en wisten niet hoe het aan te pakken.” Een deel bleef federaal, maar niemand heeft een overzicht. Gevolg: het systeem draait vierkant en de gehandicapten staan op wachtlijsten.

Hoge belastingen, slechte service

Intussen zijn we wel het meest gereglementeerde land van de hele OESO. Ambtenaren moeten hun tijd stoppen in het opvolgen en controleren van talloze, vaak zonder meer absurde of zelfs tegenstrijdige regels. “Moeten er echt ambtenaren in alle bedrijven gaan controleren of er wel aparte toilet-deuren zijn voor mannen en vrouwen?”

Het gevolg is dat de Belgische burgers hoge belastingen betalen, maar daar een zonder meer slechte service van de staat voor in ruil krijgen.

Hervormen is niet makkelijk

Tegenover Frank Van Massenhove zit Koen Geens, die als Justitieminister aan het hoofd staat van één van de grootste geledingen van onze overheid, die bovendien vaak onder vuur ligt. Hij werkte de voorbije jaren hard aan de modernisering van onze strafwet, maar kreeg kritiek van zijn eigen topmedewerkers, de procureurs-generaal. 

Visie ontbreekt

De derde gast van Jan Leyers is Wetstraatveteraan Rik Van Cauwelaert. Hij wijst met een beschuldigende vinger naar de politieke partijen, die meer bezig zijn met politieke macht dan met visie. Het gevolg is dat er nooit grondig wordt nagedacht vóór de politiek weer eens een plan doorvoert. Dat is ook de hoofdreden waarom onze staatsstructuur zo ingewikkeld is: “Telkens er een probleem was, ging men rond de tafel zitten, en was de oplossing nog maar wat meer bevoegdheden te splitsen. Zonder rekening te houden met de gevolgen, en die zien we dan een paar jaar later.”